Aanjagers voor de kennis van morgen
Katapult
In Katapult innoveren, experimenteren en investeren bedrijven, onderwijsinstellingen, overheden en onderzoekers samen in het beroepsonderwijs (mbo en hbo) én in dé beroepspraktijk van morgen. Katapult is een netwerk van inmiddels 450 samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en bedrijfsleven en dat aantal groeit nog steeds. Deze publiek-private samenwerkingsverbanden (pps’en) ontwikkelen kennis en knowhow door onderwijs en innovatie voortdurend te verbinden. Op deze manier zorgen de samenwerkingspartners voor voldoende en goed gekwalificeerde vakmensen.
Om de voortgang te monitoren, voeren we elke twee jaar een impactmeting uit. In 2021 werd deze tweejaarlijkse impactmeting uitgevoerd bij de helft van deze pps’en in het mbo en hbo. Daaruit is gebleken dat zo’n 124.000 studenten, 8.000 docenten en 12.000 bedrijven bij deze samenwerkingen zijn betrokken. Het totaal aantal bedrijven, studenten en docenten valt in de praktijk nog hoger uit. In 2021 is ook de Denktank toekomst publiek-privaat samenwerken opgericht. Hoe krijg je scholen en bedrijven zover dat ze intensiever gaan samenwerken en de benodigde opschaling realiseren? Dat is waarmee deze denktank zich gaat bezighouden. De denktank ziet twee kansen en heeft elf aanbevelingen opgesteld, waarbij slagkracht en omvang in de komende jaren cruciaal zijn. Op 27 september 2021 vond er op initiatief van de denktank een online discussieavond plaats, waarbij meerdere experts uit het werkveld in gesprek gingen over dit belangrijke thema.
In pps’en zijn zo’n 124.000 studenten, 8.000 docenten en 12.000 bedrijven betrokken.
MKB Route in het hbo
Het bedrijfsleven heeft een groeiende behoefte aan goed geschoold personeel. De Mkb-route in het hbo is bedoeld om onderwijs en arbeidsmarkt beter op elkaar te laten aansluiten. Initiatiefnemers zijn de ministeries van Economische Zaken en Klimaat en van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, samen met ondernemersorganisatie MKB-Nederland. Via het werkend leren-principe wordt met deze route een nieuwe groep potentiële medewerkers aangeboord voor het mkb. Studenten kunnen tijdens hun studie leren en werken in het mkb en een opleiding volgen die aansluit bij hun vragen uit de praktijk. Het mes snijdt aan twee kanten: het bedrijf haalt nieuwe kennis naar binnen en de student heeft een beter uitzicht op een baan. Eind 2020 zijn zeven pilotsamenwerkingen tussen hogescholen en het mkb van start gegaan. In 2021 werd ingezet op kennisdeling tussen deze routes. In 2021 is tevens een onderzoek gestart naar de invulling van de routes. Het programma wordt in 2022 voortgezet, waarbij het aantal routes wordt uitgebreid en de uitkomsten van onderzoek moeten leiden tot een leidraad voor toekomstige Mkb-routes in het hbo.
Groenpact
In het Versnellingsprogramma Arbeidsmarkt van Groenpact is in 2021 fors ingezet op het ontwikkelen van concrete instrumenten voor scholen en werkgevers. Zo werden de Groene Werelden - een instrument voor instroom & imago - verder omarmd door AOC’s en hogescholen, maar ook door brancheverenigingen en koepelorganisaties. Het vliegwiel draaide en er verschenen elke week nieuwe uitingen. Daarnaast werd met behulp van een praatplaat leven lang ontwikkelen (LLO) een dialoog op gang gebracht over leven lang ontwikkelen, gericht op concrete handelingsperspectieven. Hier kwamen de Groene Persona’s voor LLO uit voort, die werkgevers handvatten geven om hun medewerkers te faciliteren die zich willen ontwikkelen. In de afgelopen drie jaar is stevig kwartier gemaakt. Er ligt nu een degelijk programma met concrete interventies en basisfinanciering vanuit het Opleidingsfonds Colland en sectoren, het onderwijs en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Regionaal Investeringsfonds mbo
In 2021 hebben via het Regionaal Investeringsfonds mbo twintig publiek-private samenwerkingen (pps’en) een subsidie ontvangen. Vijftien daarvan kregen financiering om een nieuw netwerk op te bouwen en vijf om een bestaand netwerk op te schalen. Om kennis en ervaringen uit te wisselen werden er ook peer reviews georganiseerd met pps’en in het mbo. Hierbij merkten we een sterk leereffect, niet alleen voor de pps die de peer review ontving, maar ook voor de peers die een kijkje buiten de deur namen.
Living Labs
Sinds mei 2021 onderhoudt Katapult het netwerk van twaalf Living Labs Sport en Bewegen. Dit is een programma van ZonMW. Doel is om in netwerken met hogescholen, gemeenten, maatschappelijke organisaties én bewoners beweegarmoede tegen te gaan en mensen in beweging te krijgen. Om kennis te delen en het netwerk van de labs te versterken werd in 2021 de training Maatschappelijke Businessmodellen georganiseerd en experimenteerden we met nieuwe vormen van kennisdeling. Via Walk & Talks werden deelnemers door een expert bijgepraat over een specifiek thema, terwijl ze een wandeling maakten. Practice what you preach.
Digitale Werkplaatsen
Katapult ondersteunt in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat de ontwikkeling van Digitale Werkplaatsen. Dat zijn plekken waar mkb-ondernemers aan de slag gaan met digitalisering, met behulp van studenten uit het hbo, mbo of wo. Inmiddels is er een landelijk dekkend netwerk gevormd van twintig regionale Digitale Werkplaatsen. Het aantal studenten en ondernemers dat dit netwerk weet te bereiken groeit snel. Inmiddels hebben de Werkplaatsen al circa 1.200 bedrijven geholpen met een individuele digitaliseringsvraag en duizenden ondernemers digitaal vaardiger gemaakt via masterclasses en andere trainingen. Maar liefst 90 procent van de deelnemers raadt andere ondernemers aan om via de werkplaatsen ook met digitalisering aan de slag te gaan.
MKB!dee
Met MKB!dee ondersteunen de ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Sociale Zaken en Werkgelegenheid ondernemers met een goed idee om de ontwikkeling van werknemers in hun bedrijf, branche of regio te stimuleren. PTvT biedt deze ondernemers via het MKB!dee-netwerk een online en offline podium voor hun voorbeelden en lessen. Dit jaar werden de eerste twee MKB!dee lichtingen geanalyseerd en werden de succesvolle ideeën breder toepasbaar gemaakt en gebundeld in een boek: 'Goed idee! Oplossingenboek voor leren en ontwikkelen’. In 2021 zijn ook twee nieuwe lichtingen MKB!dee-projecten gestart. In totaal zijn er nu 169 projecten gefinancierd.
SLIM
Met SLIM stimuleert het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het leren en ontwikkelen in het mkb. De subsidieregeling is bedoeld voor drie groepen aanvragers:
- Individuele mkb-ondernemingen.
- Samenwerkingsverbanden in het mkb.
- Grootbedrijven uit de sectoren landbouw, horeca en recreatie. PTvT biedt mkb’ers een kennis- en ondersteuningsprogramma zodat SLIM-aanvragers hun activiteiten zo goed mogelijk kunnen uitvoeren.
In 2021 heeft PTvT een zestal kennissessies met experts georganiseerd, hebben SLIM aanvragers in zestien sessies ervaringen uitgewisseld en werd een online kennisbank vol tools en goede voorbeelden ontwikkeld. Daarnaast stond PTvT vele mkb’ers te woord over vragen rondom leren en ontwikkelen in het mkb en de subsidieregeling. In 2021 werden circa 300 individuele mkb’ers en contactpersonen van samenwerkingsverbanden en grootbedrijven geholpen via het ondersteuningsprogramma.
In 2021 werden circa 300 individuele mkb’ers en contactpersonen van samenwerkingsverbanden en grootbedrijven geholpen via het ondersteuningsprogramma.
Centres of expertise
Centres of Expertise (CoE’s) in het hbo vormen in belangrijke mate de basis van Katapult, op twee manieren:
- Sinds 2009 werken we aan deze publiek-private samenwerkingen (pps’en) voor zwaartepuntvorming en profilering in onderwijs en onderzoek. We begonnen met drie pilots, inmiddels zijn er nu al zo’n zestig CoE’s. En er komen er elk jaar meer bij. CoE’s staan hiermee aan de basis van de ontwikkeling van pps’en in het beroepsonderwijs, zoals we die nu binnen Katapult kennen, en ontwikkelen vanuit dat concept volop door. Bestaande en nieuwe CoE’s richten zich sinds enkele jaren op grote uitdagingen als de energietransitie, duurzaamheid en zorg.
- Vanuit de CoE’s wordt er sterk ingezet op elkaar scherphouden: op de manier waarop zij zich ontwikkelen, maar ook op kwaliteitsbewaking van activiteiten. Niet zozeer ingegeven door externe (verticale) verantwoording, maar door de intrinsieke collectieve behoefte aan doorontwikkeling via collegiale consultatie. Door de CoE’s en Katapult gezamenlijk is hiervoor een aanpak en framework voor peer reviews ontwikkeld: een leren-van-elkaar model, gebaseerd op halen en brengen (via overwegend gesloten beurzen). Deze aanpak is bottom up getest en doorontwikkeld en slaat aan. Reden voor de Vereniging Hogescholen om dit expliciet onderdeel te maken van haar Verenigingskader Centres of Expertise 2020. Katapult is de aangewezen partij om deze peer reviews uit te voeren. Sinds begin 2019 (het moment van het opstellen van het kader en de aanpak) tot nu zijn elf CoE’s gereviewed en is de aanpak ook vertaald naar het mbo, waar inmiddels ruim twintig peer reviews zijn uitgevoerd.
Smart industry
Vanuit het programmabureau Smart Industry heeft PTvT zich in 2021 gericht op de uitvoering van het skills plan ‘Smart Skills@Scale’ langs twee actielijnen: 1. Smart Skills en 2. Wendbaar vakmanschap. Voor de actielijn Smart Skills werd gewerkt aan inzicht in de benodigde skills (skills ontology) voor Smart Industry, en is er gestart met de (ontwikkeling van de randvoorwaarden) voor de landelijke opschaling van de Smart Makers Academy. In het kader van het Smart Funding loket werd een workshop uitgevoerd, een whitepaper geschreven en is de technische link met de Katapult toolbox mogelijk gemaakt. Voor de actielijn 2 Wendbaar vakmanschap werden er drie pilots uitgevoerd van de training ‘Naar een lerende organisatie’, is er een whitepaper geschreven en een bedrijfsfilm gemaakt. In 2022 komen deze activiteiten samen in de Smart Makers Academy.
HCA Topsectoren
Het Human Capital beleid van de Topsectoren richt zich erop om honderd learning communities te realiseren, waarbij leren, werken en innoveren zijn gecombineerd. Halverwege 2021 zijn ruim dertig nieuwe Learning Communities ontwikkeld en zijn tien Learning Communties ondersteund in hun doorontwikkeling. Daarnaast werken de Topsectoren aan de randvoorwaarden voor het effectief ontwikkelen van Learning Communities, zoals praktijkgericht onderzoek naar Learning Communities en een lerend netwerk. Er is ook gewerkt aan effectief Human Capital beleid, door de beschikbaarheid van toegankelijke cross-sectorale arbeidsmarktinformatie te verbeteren. Verder werden er in 2020 en 2021 instrumenten ontwikkeld voor het stimuleren van Learning Communities (actiescan en ontwikkelkaart) en vond eind oktober een groot Human Capital Topsectoren Event plaats op de BIC-campus in Eindhoven. Doel was de instroom van vrouwen en meiden in de techniek te bevorderen. Daarnaast richt de HCA Topsectoren zich op politiek en bestuurlijk draagvlak voor Human Capital. Hiervoor werd het position paper ‘Sneller innoveren met ecosystemen voor leren, werken en innoveren in elke regio’ ontwikkeld.
Human Capital Agenda ICT
De Human Capital Agenda ICT is een actieagenda om voldoende goed geschoolde ICT professionals en digitaal talent op te leiden voor de Nederlandse arbeidsmarkt. Dit is van belang vanwege de grote tekorten aan ICT professionals en het directe effect dat deze tekorten hebben op de innovatiekracht en digitale transitie van Nederland. In 2020 hebben we met de HCA ICT (PTvT, ECP) en het veld (onderwijskoepels, overheid en bedrijfsleven) een Opschalingsplan gemaakt waarin we onze krachten bundelen om in vier jaar tijd 36.000 extra ICT professionals op te leiden en 12.000 extra bedrijven te betrekken. Dit doen we o.a. door succesvolle regionale initiatieven zichtbaar te maken en op te schalen. In 2021 is voortgebouwd op het Opschalingsplan HCA ICT (2020) met verschillende activiteiten. Opschaling van (werkende elementen van) bestaande succesvolle
initiatieven staat daarin centraal. Daarbij richten we ons specifiek op de dertien aanbevelingen voor ondersteuning bij opschaling die geformuleerd zijn op basis van de gesprekken die we begin 2021 gevoerd hebben met de HCA ICT regio’s. Zo zijn we als PTvT bijvoorbeeld gestart met een pilot om het HBO omscholingstraject Make IT Work te verbreden naar het mbo. Om de kennisuitwisseling en strategische samenwerking tussen de regio’s te stimuleren hebben we het Interregionaal Overleg Digitalisering opgezet voor regiovertegenwoordigers (landelijk dekkend netwerk). Ook is de samenwerking met landelijke partijen versterkt, om zo effectief mogelijk invulling te geven aan het Opschalingsplan. PTvT fungeert daarbij als verbinder tussen landelijke en regionale inzet.