'Genderstereotypen uitdagen en ontmantelen’

Het recent gepubliceerde ‘Actieplan voor digitaal onderwijs (2021-2027)’ en ‘Mededeling over de Europese onderwijsruimte in 2025’ bevatten doelstellingen over het aanmoedigen van de deelname van vrouwen in STEM en ICT. Waarom is het zo belangrijk om de genderbalans in deze sectoren te verbeteren?

“Werknemers in STEM zijn werkzaam in de meest technologisch geavanceerde en potentieel meest productieve sectoren van de Europese economie. Voldoen aan de vraag naar beroepskrachten in STEM en ICT is daarom een belangrijke prioriteit voor de EU. Sterker nog, het vooruitzicht van een tekort aan vaardigheden op deze gebieden is een van de belangrijkste obstakels voor innovatie en economische groei, en de groene en digitale transitie in het bijzonder. Helaas zien we in heel Europa dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in STEM en ICT. Een rapport van het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (JRC) van de Europese Commissie benadrukt dat in de bouwsector, een sector met grote potentie voor werkgelegenheid in de groene transitie, vrouwen slechts 10% van de EU-beroepsbevolking uitmaken. In ICT hebben vrouwen, ondanks grote verschillen tussen landen, 17% van de banen in de tech-sector en 22% van de banen die met AI te maken hebben. Een betere balans tussen mannen en vrouwen betekent volledige benutting van al onze menselijke kennis.”

Hoe doet Nederland het in uw ogen in vergelijking met andere landen?

“Nederland doet het met een vijfde plaats goed in de gendergelijkheidindex van de EU, en is innovatieleider van het Europese innovatiescorebord 2020. In deze context zijn, volgens de statistieken, wel extra inspanningen nodig als het gaat om het vrouwelijke aandeel afgestudeerden in STEM en ICT.”

Waar moeten we dan aan denken?

“Onderwijs is van essentieel belang om de interesse van meisjes vorm te geven en om gelijke kansen te bieden om toegang te krijgen tot, en te profiteren van, kwalitatief hoogstaand STEM- en ICT-onderwijs. In het onderwijs en de opvang van jonge kinderen kunnen al genderverschillen worden opgemerkt. Die worden duidelijker als jongeren het basis- en voortgezet onderwijs doorlopen. Naarmate ze ouder worden, kunnen meisjes hun interesse in STEM-vakken verliezen en zijn ze minder geneigd om gespecialiseerde STEM- en ICT-opleidingen te volgen. Om dat op te lossen hebben we holistische en geïntegreerde oplossingen nodig. We moeten gendersensitief onderwijzen en leren, en percepties en genderstereotypen uitdagen en ontmantelen. Onderwijskwaliteit en specialisatie in STEM- en ICT-vakken zijn essentieel. We hebben praktische leermogelijkheden nodig, waaronder inspirerende buitenschoolse activiteiten, excursies en stageplekken. Vrouwelijke onderzoekers, ICT-professionals en STEM-docenten kunnen een positieve invloed hebben op de prestaties en betrokkenheid van meisjes bij STEM- en ICT-studies en -carrières.”

Wat is er beleidsmatig nodig om hier iets aan te doen?

“Op feiten gebaseerde beleidsvorming is cruciaal om het tij te keren. Daarom ben ik blij dat de nieuwe integrale agenda die Nederland gaat ontwikkelen het faciliteren van regionale samenwerking, monitoring en onderzoek, en het beïnvloeden van percepties en stereotypen omvat. Dit is in overeenstemming met de beleidsmaatregelen en aanbevelingen van de Commissie.”

Veel lidstaten hebben al grootschalige maatregelen getroffen die gericht zijn op de deelname van vrouwen in STEM. Wat is volgens u de belangrijkste toegevoegde waarde van aanvullende maatregelen en investeringen op EU-niveau?

“Tot nu toe hebben STEM-initiatieven onvoldoende bereik en impact. Er zijn maar een paar nationale STEM-initiatieven en -platforms in de 27 EU-landen. Dit wijst op een behoefte aan capaciteitsopbouw en bewustwording. De EU wil het goede voorbeeld geven en kan de lidstaten ondersteunen, bijvoorbeeld bij de implementatie van de gendergelijkheidsplannen (GEP's) op universiteiten en andere onderzoeksinstellingen. Actie op EU-niveau is ook noodzakelijk om best practices te helpen identificeren, intercollegiaal leren te vergemakkelijken en overheidsinstanties, het bedrijfsleven, de academische wereld, het maatschappelijk middenveld en STEM-gerelateerde gesprekspartners op EU-niveau samen te brengen voor de ontwikkeling van strategieën die door meerdere stakeholders gesteund worden.”

Hoe kunnen netwerken zoals de EU-STEM-coalitie bijdragen?

“Stakeholders en netwerken, zoals de EU-STEM-coalitie, spelen een sleutelrol bij het ondersteunen van de doelstellingen van het ‘Actieplan voor digitaal onderwijs (2021-2027)’ en de bredere Europese onderwijsruimte. Ik nodig de EU-STEM-coalitie uit om haar goede werk ook in de toekomst voort te zetten. Door nieuwe initiatieven, waaronder door de EU gefinancierde projecten, te koppelen aan bestaande nationale STEM-platforms en hun netwerken en programma's. Ik zou de EU-STEM-coalitie ook willen vragen om inspanningen te steunen die gaan over de bewustmaking van de rijkdom aan voorbeelden van getalenteerde vrouwen in Europa, door bijvoorbeeld de campagne #EUwomen4future te steunen. Met voorbeelden op het gebied van onderwijs, onderzoek en innovatie, cultuur en sport, brengen alle deelnemende vrouwen de boodschap over dat gendergelijkheid essentieel is voor een welvarende en eerlijke samenleving. Ze moedigen andere vrouwen en meisjes, in de EU en daarbuiten, aan om kansen te zoeken en hun professionele en persoonlijke ambities te vervullen.”